Het Nederlandse erfrecht kent twee soorten erfrecht. Wanneer er voorafgaand aan het overlijden niets op papier is gezet, dan voorziet de wet in een regeling. Men spreekt dan van wettelijk of versterferfrecht. Wanneer er een testament is opgesteld, dan spreken we over testamentair erfrecht. De nalatenschap wordt dan volgens de wensen van erflater afgewikkeld.
In de wet is onder meer geregeld wie de erfgenamen zijn. De wet roept de erfgenamen in groepen, het zogeheten parentele stelsel, tot een nalatenschap. Er zijn vier groepen. De nalatenschap vererft naar groep waar de eerste erfgenamen worden aangetroffen. Deze erven de nalatenschap, met uitsluiting van de personen in de andere groepen. De gezamenlijke erfgenamen erven voor gelijke delen.
Het komt voor dat de wettelijke erfgenaam, op het moment dat de nalatenschap openvalt, niet meer bestaat, onwaardig of onterfd is, of de nalatenschap verwerpt. In dat geval wordt zijn of haar plaats in de groep ingenomen door een afstammeling van deze erfgenaam. Er is dan sprake van plaatsvervulling. Plaatsvervulling geschiedt staaksgewijs, dus de kinderen van iemand die de nalatenschap verwerpt, nemen gezamenlijk zijn of haar plaats in.
Binnen het wettelijke erfrecht heeft de wetgever speciale aandacht besteed aan de niet van tafel en bed gescheiden echtgenoot en de kinderen van erflater, die tezamen de eerste groep van het parentele stelsel vormen. Wanneer de overledene een echtgenoot en een of meer kinderen als erfgenamen achterlaat, regelt de wet op welke wijze de nalatenschap dient te worden verdeeld. Deze wettelijke verdeling maakt het mogelijk voor de langstlevende echtgenoot ongestoord, dat wil zeggen zonder rekening te houden met andere erfgenamen, verder te leven.
Het wettelijke erfrecht mag dan voorzien in een uitputtende regeling voor de situatie na iemands overlijden, maar het is geen maatwerk. Wanneer u maatwerk wenst, dan zult u een testament moeten opstellen. Met een testament kunt u afwijken van het versterferfrecht. U kunt, binnen de wettelijke regels die daarvoor gelden, zelf bepalen hoe uw nalatenschap moet worden afgewikkeld. Daar mag u uiteraard altijd op terugkomen.
Met een testament kunt u van de erfopvolging zoals bepaald in het versterferfrecht afwijken, door daarin een erfstelling of een onterving op te nemen. Naast een erfstelling zijn ook het legaat en de testamentaire last belangrijke uiterste wilsbeschikkingen. Met de erfstelling kunt u een zelfgekozen erfgenaam aanwijzen. U kunt bijvoorbeeld uw gehele nalatenschap aan een goed doel nalaten. Met een legaat kunt u een of meer personen een vorderingsrecht toekennen en met een testamentaire last is het mogelijk een of meer erfgenamen of legatarissen een verplichting op te leggen. Kortom, met een erfstelling, een legaat of een testamentaire last kunt u zelfstandig en volledig naar eigen wensen over uw nalatenschap beschikken.
U voelt inmiddels wel waar ik met deze bijdrage heen wil. Wilt u zelf over de verdeling van uw nalatenschap beslissen, of wilt u dat aan de wetgever overlaten? Voor nader overleg kunt u vrijblijvend contact opnemen. Ik bespreek de keuzes graag met u.
